مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

زاینده رود | شیوا جعفری زایَنْده‌رود، مهم‌ترین، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانۀ داخلی در حوضۀ آبریز مرکزی ایران.
زایمان | علی بلوکباشی زایِمان، عمل زاییدن، یا وضع‌حمل و بچه‌آوردن زن آبستن. واژۀ زایمان در زبان فارسی تهرانی و پاره‌ای از دیگر مناطق ایران، زایْمون تلفظ می‌شود. این واژه در لغت‌نامه‌ها و ادبیات کهن فارسی نیامده است؛ اما واژۀ «زایسفان» و «زایسپان»، به معنای «زن تازه بچه به‌دنیا‌آورده» در زبان فارسی، پیشینه‌ای کهن دارد و هم‌معنا با ...
زاهد هروی | مهران نوری زاهِدِ هِـرَوی، محمد زاهد بن محمد اسلم حسینی هروی کابلی، معروف به زاهد هروی و میر زاهد (د 1101 ق/ 1690 م، کابل) متکلم و منطقی سدۀ 11 ق/ 17 م در شبه‌قاره.
بادرودی | محمدمهدی اسماعیلی باد(رود)ی / bɒd(rud)i/ ، از گویشهای فلات مرکزی ایران، که در شهر باد(رود) در استان اصفهان رواج دارد.
زالو | هدی اویارحسین زالو، نام عمومی گونه‌های مختلف از کرمهای حلقوی دوجنسی با لقاح درونی از ردۀ هیرودینئا (زالوییان) که در آبهای شیرین و شور یا زمینهای مرطوب زندگی می‌کنند و در دو سر بدن خود اندامهایی مکنده دارند. از این میان، گونۀ موسوم به زالویِ درمانی در پزشکی کهن برای بیرون‌کشیدن خون فاسد به کار می‌رفته است و اصطلاحاً به این ...
زازا | مهدی سجادی , ارجان چاغلایان زازا، بخشی از مردم کرد که با زبان و آداب‌و‌رسوم خاص خود در آناتولی شرقی زندگی می‌کنند.
زاخو | نزار ایوب گلی زاخو، شهری تاریخی، و مرکز شهرستان زاخو، از توابع استان دهوک در اقلیم کردستان عراق. این شهر میان °42 عرض شمالی و °37 طول شرقی قرار گرفته، و ارتفاع آن از سطح دریا 440 متر اسـت. زاخو در 53کیلومتـری دهوک ــ مرکز استـان ــ قرار دارد و فـاصلۀ آن از مرز عراق و ترکیه در شمال، 10 کمـ ، و از مـرز عراق و سوریه در غرب، 2...
زاخاو | هما میرانصاری , هدی اویارحسین زاخاو، کارل ادوارد (1845-1930 م/ 1224- 1309 ش)، شرق‌شناس آلمانی و پژوهشگر متون دینی، جغرافیایی، تاریخی و زبانهای شرقی.
زابلستان | علی کرم همدانی زابُلِسْتان، یا زابل، سرزمینی کهن در نواحی شرقی جهان ایرانی.
زابل | علی کرم همدانی زابُل، شهرستان و شهری در شمال استان سیستان و بلوچستان ایران؛ همچنین، ولایتی در جنوب شرقی افغانستان.
زاب، رود | شیوا جعفری , یونس صادقی زاب، دو شاخابۀ رود دجله با نامهای زاب بزرگ و زاب کوچک.
مشکنانی | جمال صدری مشکنانی /moškenâni/ ، از گویشهای مرکزی، که در روستای مشکنان به آن گفت‌وگو می‌شود.
تاتی خلخال | جهاندوست سبزعلیپور تاتی خلخال/tâti-ye xalxâl/، از زبانهای ایرانی، که در بخشهای خورش‌رستم و شاهرود خلخال از توابع استان اردبیل رایج است. در خورش رستم، در روستاهای کَجل و کَرنق و در شاهرود، در روستاهای اَسکِستان، اَسبو و دِرَو و در مرکز شاهرود، در روستاهای کُلور، شال، دیز، کَرین، کِهَل، لِرد، گیلَوان، طهارم‌دشت و کهَل‌دشت به این ...
کوهبنانی | حامد مولایی کوهبنانی کوهبنانی / kuhbanɑni/ ، گونۀ زبانی رایج در منطقۀ کوهبنان استان کرمان.
آزرانی | اسفندیار طاهری آزرانی / âzarânī/ ، از گویشهای مرکزی ایران، که در روستای آزران واقع در 20کیلومتری شمال جوشقان و حدود 70کیلومتری جنوب غربی کاشان رواج دارد. گونه‌های همانند آزرانی در روستاهای پَنداس، تَجَره، آرِنجِن و وَرکان گفت‌وگو می‌شود که همه جزو دهستان گلاب، بخش بَرزُک شهرستان کاشان‌اند (نک‍ : «درگاه ... »، بش‍ ). آزران ب...
ریاضیات | یونس کرامتی ریاضیّات، یکی از شاخه‌های دانش بشری که بنابر تعریف کهن، دانش بررسی کمیتهای گسسته و پیوسته بوده است و به همین مناسبت، چنان‌که خواهد آمد، 4 شاخۀ اصلی حساب، هندسه، نجوم و موسیقی، و چندین شاخۀ فرعی دیگر را در بر می‌گرفته است. در نوشتار حاضر، دربارۀ نجوم و موسیقی (ه‍ م م) ــ باآنکه در همۀ طبقه‌بندیهای کهن دانشها د...
ریاضی | نادره جلالی , مروارید رفوگران ریاضی، نام یا تخلص چند شاعر:
ریا | محمود کریمی ریا، خودنمایی و آشکارکردن عمل به‌منظور جلب توجه و ستایش مردم.
ری | احمد پاکتچی , علی کرم همدانی , پگاه آریایی , قدیر افروند رِی، دشت و شهری کهن در جنوب کوه توچال، و امروزه شهر و شهرستانی در جنوب تهران.
اورامی | سیدمهدی سجادی اورامی / awrâmi/ ، کهن‌ترین و دست‌نخورده‌ترین گویش زبان گورانی، که از زبانهای ایرانی شاخۀ غربی شمالی به شمار می‌رود. گویش اورامی از بسیاری جنبه‌ها رفتار یک گویش ایرانی میانۀ به‌نسبت کهن را دارد و در بخشهایی از دو کشور ایران و عراق به آن گفت‌وگو می‌شود. جمعیت گویشوران اورامی نزدیک به 500هزار تن برآورد می‌شود (...
رامندی | راحله ایزدی فر رامندی / râmandi/ ، نام گروهی از گویشهای تاتی، که به گروه گویشهای ایرانی تعلق دارند و در منطقۀ رامند در جنوب و جنوب غربی قزوین در دامنۀ کوه رامند رایج‌اند. این منطقه بیشترین جمعیت تات‌زبان ایران را دارا ست. در تقسیم‌بندیهای یارشاطر («تمایز ... »، 282) و لکوک (ص 490)، گویشهای رامندی همراه با گویش اشتهاردی با ع...
بیدهندی | محمدمهدی اسماعیلی بیدهندی / bidhendi/ ، از گروه گویشهای مرکزی ایران، متعلق به زیرگروه شمال شرقی، یعنی منطقۀ نطنز و کاشان، که در روستای «بیدهند» رواج دارد.
کیقباد | محمود امیدسالار کِیْقُباد، سرسلسلۀ پادشاهان کیانی در تاریخ روایی ایران.
کیسه و کیسه کش |
کیخسرو | محمود امیدسالار کِیخُسْرو، از شاهان جاوید در دین زردشت و فرهنگ مردم و مشهور به عدالت در حماسۀ ملی ایرانیان.
کهربا | محسن ابراهیمی کَهْرُبا، یا کاه‌ربا، گوهری زرد و سخت با کاربردهای درمانی و تزیینی.
کوهی کرمانی | معصومه ابراهیمی کوهیِ کِرْمانی، حسین، از پیشگامان گردآوری مواد فرهنگ مردم به‌ویژه ادبیات شفاهی، شاعر، ادیب و روزنامه‌نگار.
کوه | محمدحسین شمسایی کوه، از پدیده‌های طبیعی با بازتابهایی فراوان در فرهنگ مردم.
کولیها | طهمورث ساجدی , لیلا مرادی کولیها، قبایل دوره‌گرد چادرنشین که در سراسر اروپا، بخشهایی از آسیا و آفریقا و ازجمله نقاط مختلف ایران پراکنده‌اند.
کوله مرجان | علی آنی زاده کولَه‌مَرْجان، از آیینهای نمایشی شب بیست‌وهفتم ماه رمضان با موضوع انزجار از ابن‌ملجم، قاتل امام علی (ع).
کوکو | آناهیتا شیروانی بروجنی کوکو، خوراکی سرخ‌شده با سبزیجات و تخم‌مرغ.
کوکنار |
کوفته | معصومه ابراهیمی کوفْته، یا کوفتَه، از غذاهای سنتی و رایج در مناطق مختلف.
کوفت | مروارید رفوگران کوفْت، بیماری‌ عفونی مقاربتی و واگیردار، و نیز در فرهنگ مردم، ناسزا و نفرین.
کوش نامه | لاله آشنا کوشْ‌نامه، منظومه‌ای پهلوانی براساس روایتهای کهن ایرانی سرودۀ ایرانشاه (ایرانشان) بن ابی‌الخیر در اوایل سدۀ 6 ق/ 12 م.
کوشان | عباس بهارلو کوشان، اسماعیل (1294-1360 ش)، کارگردان، تهیه‌کننده و تصویربردار فیلمهای تجاری.
کوسه هجیج | اسماعیل شمس کوسه هَجیج، نام یا لقب امامزاده‌ای در روستای هجیج، از توابع شهرستان پاوه.
کوسه گلین |
کوسه گردی |
کوسه برنشین | محمد کریمی زنجانی اصل , ملیحه کرباسیان کوسه‌بَرْنِشین، یا کوسه‌برنشستن، از آیینهای شاد زمستانی رایج در استانهای غربی و مرکزی ایران.
کوزه، فال | فرزانه گشتاسب کوزه، فالِ، از فالهای رایج در برخی مراسم، به‌ویژه چهارشنبه‌سوری و چهارشنبۀ آخر صفر.
کوزه | یدالله غلامی مایانی , مریم سامعی کوزه، ظرفی از گل پخته دارای شکم و گردن کوتاهِ منتهی به دهانۀ تنگ با دسته‌ای گرد.
کورواغلو |
کور کوری بازی | علی آنی زاده کورْکوری‌بازی، یا کوربازی، عنوانی کلی برای مجموعه‌ای از بازیهای گروهی، که با بستن چشم یک یـا چند تن از بازیکنان آغاز می‌شود.
کوچ و کوچ نشینی | سکندر امان الهی بهاروند کوچْ و کوچْ‌نِشینی، شیوه‌ای از زندگی انسانی با پرورش دام و بهره‌گیری از چراگاههای طبیعی در مناطق سردسیری و گرمسیری، در فصلهای متفاوت.
کوثر | حسن اکبری بیرق کوثَر، نام حوض یا نهری در جنت که همۀ چشمه‌های بهشت از آن جاری می‌شوند.
کوبیده، کباب |
کنیسه |
کنیزک، رزم نامۀ | آرش اکبری مفاخر کَنیزَک، رَزْمْ‌نامۀ، از حماسه‌های ایرانی به زبان گورانی.
کنگر | ساغر برجی کَنْگَر، گیاهی خوش‌طعم و بو از تیرۀ کاسنیها با مصارف خوراکی و درمانی در فرهنگ مردم.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام